ماینوکسیدیل | عوارض، مزایا، روش مصرف و جایگزین آن

ماینوکسیدیل  یک عامل گشادکننده عروق محیطی قوی برای درمان فشار خون بالا مقاوم به درمان در دهه ۱۹۷۰ بود. با این حال، به دلیل عوارض جانبی جدی، ماینوکسیدیل خوراکی برای موارد پرفشاری خون شدید که تمایلی به حداکثر دوز سه داروی ضد فشار خون نداشتند، در نظر گرفته شد. ماینوکسیدیل موضعی به صورت محلول (مایع) و فوم موجود است. محلول حاوی الکل و پروپیلن گلیکول است، دو مولکول لازم برای حل کردن ماینوکسیدیل و افزایش جذب آن در بافت ها. فرمولاسیون های حاوی ۲% و ۵% ماینوکسیدیل به طور کلی برای آلوپسی پوست سر در بیماران بالای ۱۸ سال استفاده می شود. پزشکان می توانند از ماینوکسیدیل در کودکان استفاده کنند.  استفاده طولانی مدت از ماینوکسیدیل برای حفظ نتایج بالینی ضروری است، زیرا این اثرات با قطع دارو کاهش می یابد.

 کاربردهای ماینوکسیدیل موضعی

ماینوکسیدیل دارویی است که عمدتا برای درمان ریزش مو استفاده می شود. این دارو به دو صورت موضعی و خوراکی موجود است. در اینجا برخی از مزایای استفاده از ماینوکسیدیل آورده شده است:

• تقویت موی سر در انواع آلوپسی

ماینوکسیدیل یک درمان موثر برای آلوپسی آندروژنتیک (طاسی با الگوی مردانه یا زنانه) است که شایع ترین علت ریزش مو است. با افزایش جریان خون به فولیکول های مو و طولانی کردن مرحله آناژن (رشد) چرخه مو، رشد مو را تقویت می کند.

نشان داده شده است که ماینوکسیدیل به تنهایی یا همراه با سایر داروها مانند کورتیکواستروئیدها پاسخ بالینی مثبتی را در آلوپسی اره آرتا القا می کند.

ماینوکسیدیل کاهش ریزش مو و تسریع رشد مجدد مو در آلوپسی ناشی از شیمی درمانی را نشان داده است.

ماینوکسیدیل شواهدی برای نشان دادن اثر ضد فیبروتیک نشان داده است. بنابراین، درمان موضعی ماینوکسیدیل می تواند یک انتخاب درمانی در دوره اولیه درماتوزهایی باشد که منجر به آلوپسی اسکار یا آلوپسی زخمی، مانند سوزش پوست سر می شود.

• روشی بسیار ایمن

ماینوکسیدیل به طور کلی برای اکثر افراد بی خطر د می باشد. این دارو بدون نسخه در دسترس بوده و نیازی به نسخه ندارد. با این حال، مهم است که دستورالعمل ها را به دقت دنبال کنید و بیش از دوز توصیه شده استفاده نکنید.

• طریقه مصرف بسیار آسان

طرز استفاده ماینوکسیدیل بسیار آسان بوده و می تواند در برنامه روزانه شما گنجانده شود. فرمولاسیون موضعی معمولا دو بار در روز روی پوست سر اعمال می شود.

• موثر برای آقایان و خانم ها

ماینوکسیدیل هم برای آقایان و هم برای خانم هایی که دچار ریزش مو هستند مؤثر است.

• قابل استفاده با سایر درمان ها

ماینوکسیدیل را میتوان در ترکیب با سایر درمان های ریزش مو مانند فیناستراید استفاده کرد تا اثربخشی آن افزایش یابد.

مکانیسم عمل

ماینوکسیدیل یک محرک رشد مو است. مکانیسم اثر آن به خوبی تثبیت نشده است. سولفوترانسفراز پوست سر، ماینوکسیدیل را به ماینوکسیدیل سولفات، شکل فعال مولکول تبدیل می کند. تغییرات بین افراد در فعالیت سولفوترانسفراز ممکن است علت اختلاف در کارایی ماینوکسیدیل باشد.  ماینوکسیدیل با کوتاه کردن فاز تلوژن عمل می‌کند و باعث می‌شود فولیکول‌های موی ساکن زودتر وارد فاز آناژن شوند. کوتاه شدن فاز تلوژن ممکن است پس از شروع درمان با ماینوکسیدیل باعث ایجاد تلوژن افلوویوم شود. همچنین، ماینوکسیدیل مدت زمان فاز آناژن را افزایش می دهد. در نهایت، افزایش طول و قطر مو از اثرات بالینی ماینوکسیدیل است.

اثرات اولیه ماینوکسیدیل تقریباً پس از هشت هفته از درمان رخ می دهد و حداکثر تأثیر آن پس از چهار ماه رخ می دهد. به نظر می‌رسد که ماینوکسیدیل روی کانال‌های پتاسیم ماهیچه‌های صاف عروق و فولیکول‌های مو اثر می‌گذارد.

نحوه استفاده از ماینوکسیدیل

ماینوکسیدیل نوعی روش درمانی موضعی است، یعنی آن را باید روی پوست سر خود بمالید (نه مو). معمولاً دستورالعمل دوز استفاده از دارو به روش‌های زیر است:

• فوم موضعی ۵% ماینوکسیدیل: روزانه نصف سر بطری از دارو را، روی ناحیه مورد نظر بمالید.
• محلول موضعی ۲% ماینوکسیدیل: دو بار در روز، مقدار یک میلی ‌لیتر از دارو را، روی ناحیه مورد نظر بمالید.

ماینوکسیدیل را با انگشتان خود روی پوست سر مالیده و ماساژ دهید و حتماً بلافاصله پس از انجام این کار، دستان خود را بشویید. اگر بخواهید به صورت ایده‌ آل از این روش درمانی استفاده کنید؛ حداقل دو ساعت قبل از رفتن به تخت‌ خواب، از این دارو استفاده کنید تا ناحیه مورد نظر کاملاً خشک شود. با انجام این کار از پخش شدن ناخودآگاه دارو به نقاط دیگر بدن، جلوگیری خواهید کرد. هم ‌چنین اگر پوست سرتان پس از مصرف ماینوکسیدیل، کاملاً خشک نشود؛ می‌تواند لباس یا ملافه را لک کند. به صورت مداوم و روزانه، این دارو را مصرف کنید چون نهایتاً تا سه ماه پس از توقف مصرف آن، دوباره ریزش مو خواهید داشت.

مزایای ماینوکسیدیل

استفاده از این محلول برای کسانی که از ریزش موهای خود ناراضی بوده و نمی‌توانند برای کاشت مو هزینه کنند، بسیار مناسب است. با استفاده از داروی ماینوکسیدیل رشد موها تقویت شده و در مراحل ابتدایی درمان در محل‌های خالی شده می‌توان موهای باریک و نرمی را مشاهده کرد. این موها به مرور زمان تیره‌تر و محکم‌تر شده و در نهایت شما را صاحب موهایی یکدست و زیبا خواهد کرد. بنابراین می‌توان ماینوکسیدیل را درمانی مناسب برای ریزش موضعی موها دانست.

این محلول درمانی مناسب برای آقایانی است که در سنین کم ریزش مو پیدا کرده و موهای نازکی دارند. معمولا علت اصلی ریزش موها در سنین پایین، عوامل ارثی است. بنابراین می‌توان گفت که ماینوکسیدیل درمانی مناسب برای ریزش موی ناشی از ارث است. به‌علاوه این محلول دارویی در دسترس است که شما می‌توانید حتی بدون نیاز به نسخه آن را از داروخانه تهیه کنید. البته توصیه می‌کنیم که مصرف این دارو را حتما با مشورت پزشک آغاز کنید. پس از آن می‌توانید بدون نیاز به تجدید نسخه این دارو را خریداری کنید.

عوارض ماینوکسیدیل

عوارض این دارو معمولا کم است و در صورت استفاده درست و رعایت دستور پزشک، ایجاد نخواهند شد. اما در مواردی ممکن است دارو باعث ایجاد حساسیت شده و پوست سر را قرمز و ملتهب کند. این قرمزی و التهاب ممکن است با سوزش و خارش نیز همراه باشد. درصورتی‌که هریک از این عوارض را مشاهده کردید، حتما درباره دوز و نوع داروی مصرفی با پزشک مشورت کنید. علاوه بر این استفاده طولانی مدت از دارو می‌تواند باعث نازک شدن پوست سر و بروز برخی مشکلات شود.

به‌علاوه ممکن است در حین استفاده محلول بر روی محل‌هایی که موردنظر فرد نیستند ریخته و باعث رشد موها در این نواحی شود. این موهای ناخواسته کمی آزاردهنده هستند و ممکن است باعث ایجاد نارضایتی در شخص مصرف‌کننده شوند. یکی از مهم‌ترین عوارض این محلول شروع مجدد ریزش موها پس از قطع مصرف است. داروی ماینوکسیدیل از جمله داروهایی است که اثرات ماندگاری ندارد. بنابراین فرقی نمی‌کند که فرد برای مدتی طولانی از آن استفاده کرده باشد یا مدت کوتاهی از شروع مصرف دارو گذشته باشد، درهرحال مدتی پس از قطع مصرف ریزش موها مجددا شروع می‌شود. همین موضوع باعث می‌شود که استفاده از این دارو در دراز مدت گران تمام شود.

در بعضی افراد ممکن است مصرف دارو باعث ایجاد سردرد شود. همچنین مصرف نادرست این دارو می‌تواند روی هورمون‌های جنسی افراد اثرات منفی بگذارد. بنابراین قبل از مصرف حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. علاوه بر این‌ها در مواردی نادر عوارضی نظیر احساس درد در قفسه سینه، افت فشار خون، افزایش ناگهانی وزن، تغییر در ضربان قلب و ورم دست‌ها و پاها نیز مشاهده شده است.

بروز التهاب و خارش

استفاده از محلول ماینوکسیدیل برای درمان ریزش مو عوارض و معایبی را به همراه دارد. یکی از رایج ترین نمونه از این معایب، بروز التهاب و خارش می باشد. التهاب و خارش در پوست سر می تواند در صورتی که برای طولانی مدت ایجاد شود، بسیار آزار دهنده باشد.

پوسته ریزی یا شوره سر یکی دیگر از مواردی است که ممکن است با مصرف داروی ماینوکسیدیل در پوست سر خود مشاهده نمایید. پوسته ریزی به خودی خود می تواند باعث بروز مشکلات دیگری از جمله خارش نیز بشود. درمان پوسته ریزی نیاز به شامپو های گران قیمت دارد و هزینه های درمان را افزایش دهد. ایجاد حساسیت های پوستی یکی دیگر از معایب استفاده از ماینوکسیدیل برای جلوگیری از ریزش مو می باشد. افرادی که خود دارای پوست حساس بوده، بهتر است از این دارو برای درمان ریزش مو استفاده نکنند.

هزینه بالای درمان

یکی دیگر از معایبی که می توان برای مصرف داروی ماینوکسیدیل نام برد، استفاده طولانی مدت از این دارو می باشد. صرف هزینه های بسیار بالا برای درمان ریزش مو در طولانی مدت شاید بتواند از جمله معایب این داروی محبوب باشد. این موضوع باعث می شود که این روش از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد.

شروع مجدد ریزش مو پس از قطع مصرف دارو :

از دیگر معایب استفاده از ماینوکسیدیل می توان به شروع مجدد ریزش مو پس از قطع مصرف دارو اشاره نمود. افرادی که از این دارو استفاده می نمایند، نمی توانند مصرف آن را قطع کنند. زیرا ریزش مو مجدد با شدت بیشتری آغاز می شود.در هر روز محلول ماینوکسیدیل باید دو مرتبه مورد استفاده قرار بگیرد، این کار در کوتاه مدت مشکل به نظر نمی رسد، اما در طولانی مدت چنین کاری طاقت فرسا بوده و اغلب افراد نمی توانند برای طولانی مدت استفاده از این دارو را ادامه بدهند.

موارد منع مصرف

ماینوکسیدیل در بیماران با سابقه حساسیت به دارو یا اجزای آن (مانند پروپیلن گلیکول) منع مصرف دارد.

استفاده از ماینوکسیدیل در زنان باردار و شیرده توصیه نمی شود. در حالی که ماینوکسیدیل به عنوان تراتوژن شناخته نشده است، گزارش هایی از موارد نادر ناتوانی های مادرزادی وجود دارد.

محصولی که برای استفاده در مردان برچسب گذاری شده است برای استفاده در زنان منع مصرف دارد.

این محصول همچنین در صورت ناشناخته بودن دلیل ریزش مو، در صورتی که سابقه ریزش مو در خانواده قبلی وجود نداشته باشد، اگر ریزش مو به طور ناگهانی و/یا تکه تکه رخ دهد، منع مصرف دارد. اگر ریزش مو با زایمان مرتبط باشد، اگر بیمار کمتر از ۱۸ سال سن دارد، اگر پوست سر عفونی یا ملتهب باشد. یا داروی دیگری از قبل روی پوست سر استفاده شده است.

بیمارانی که از ماینوکسیدیل موضعی استفاده می کنند نیاز به نظارت منظم برای تغییرات پوست سر و هیپرتریکوزیس موضعی/عمومی دارند.

افت فشار خون در بیمارانی که از ماینوکسیدیل موضعی استفاده می کنند به ندرت گزارش می شود. با این حال، برخی از پزشکان توصیه می کنند فشار خون، ضربان قلب و تغییرات الکتروکاردیوگرافی را به طور منظم در حین درمان موضعی ماینوکسیدیل کنترل کنند.

پس از کاشت مو می‌توان از این دارو استفاده کرد ؟

استفاده از این دارو پس از کاشت موها از نظر پزشکی ممنوعیتی ندارد اما ضروری نیست. در بعضی موارد ممکن است پزشک برای تکمیل فرایند درمان ماینوکسیدیل را به عنوان یکی از داورهای تقویتی بعد از کاشت مو نیز تجویز کند. البته فرد نباید بلافاصله پس از کاشت موها مصرف این دارو را آغاز کند. معمولا یک هفته پس از کاشت، زمانی که زخم‌ها به طور کامل خوب شدند، می‌توان درمان با این دارو را ادامه داد.

آیا ماینوکسیدیل یک راهکار دائمی برای ریزش مو است؟

در حالی که صنعت داروسازی چندین دارو برای مدیریت طاسی با الگوی مردانه تولید می کند و اثربخشی بین افراد متفاوت است. ماینوکسیدیل سه دهه است که وجود دارد و به طور گسترده توسط پرستاران، دستیاران پزشک، ارائه دهندگان مراقبت های اولیه و متخصصان پوست تجویز می شود. داروسازان می توانند تأیید کنند که هیچ گونه تداخل دارویی و دارویی وجود ندارد.

ماینوکسیدیل به عنوان یک درمان موقتی برای کمک به رشد مو در نظر گرفته می شود، اما اثربخشی آن شامل هم عوراضی می باشد. برخی از بیماران شاهد بهبودی گسترده هستند، در حالی که برخی دیگر متوجه تغییرات اندکی می شوند. کارکنان مراقبت های بهداشتی باید به بیماران آموزش دهند که هر فرد ممکن است واکنش متفاوتی به ماینوکسیدیل نشان دهد و رشد مو با رعایت مداوم دارو به بهترین وجه اتفاق می افتد. کلینیک دیلای در تلاش است راهکار های پایدار و دائمی مانند کاشت مو ، تقویت مو که شامل مزوتراپی ، پی آر پی و.. می باشید را به مراجعه کنندگان خود ارائه دهد.

نکات مهم در استفاده از ماینوکسیدیل

• قبل از استفاده از این دارو مطمئن شوید که موها و پوست سرتان کاملا خشک است.
• مقدار تجویزشده را به‌تدریج روی پوست سر بریزید و این کار را از مرکز ناحیه بی‌مو یا کم‌پشت شده شروع کنید.
• از دستورالعمل پزشک در مورد چگونگی استفاده از اپلیکاتور پیروی کنید.
• بلافاصله پس از استفاده از ماینوکسیدیل دست‌های خود را بشویید تا هرگونه محلول روی آن پاک شود.
• پس از استفاده از محلول ماینوکسیدیل از سشوار برای خشک‌کردن پوست سر استفاده نکنید. استفاده از سشوار برای پوست سر ممکن است اثربخشی درمان را کاهش دهد.
• اجازه دهید ماینوکسیدیل به مدت دو تا چهار ساعت بر روی پوست سر باقی بماند تا کاملاً خشک شود و در این مدت از شامپو نیز استفاده نکنید. اگر موها یا پوست سر پس از استفاده از دارو کاملاً خشک نشده باشد، می‌تواند در زمان خوابیدن باعث ایجاد لکه بر روی لباس، بالش و یا ملحفه شود.
• اگر با مصرف ماینوکسیدیل پوست سر شما دچار سوزش می‌شود بهتر است در روزهایی که موی خود را رنگ می‌کنید و یا از محصولات شیمیایی برای حالت‌دادن موی سر استفاده می‌کنید استفاده از ماینوکسیدیل را محدود کنید.
• از به کار بردن خودسرانه آن برای سایر قسمت‌های بدن مثل ابرو و مژه‌ها خودداری کنید.
• در قسمت‌هایی از پوست که دچار التهاب و یا آفتاب‌سوختگی شده است علائمی همچون قرمزی، درد، سوزش و زخم ظاهرشده محلول را استفاده نکنید. انجام این کار می‌تواند باعث جذب دارو در بدن و بروز عوارض جانبی شود.

نکات قابل توجه هنگام استفاده از فوم موضعی ماینوکسیدیل

• برای بازکردن دارو، پیکان روی قوطی را با فلش روی درپوش مطابقت داده و سپس درپوش را بردارید.
• موها را به چند ردیف تقسیم و جدا کرده تا ناحیه کم‌پشت سر نمایان شود.
• قوطی را وارونه نگه دارید و سپس نازل را فشار دهید تا کف روی دست شما ریخته شود.
• با انگشتان خود کف را روی ناحیه‌ای که دچار ریزش مو شده پخش کنید و به‌آرامی روی پوست سر خود ماساژ دهید.
• اگر یک نوبت استفاده از فوم را فراموش کردید، آن را در اسرع وقت استفاده کنید اما اگر زمان مصرف نوبت بعدی فرارسیده است، دوز فراموش‌شده را رها کرده و به برنامه روتین خود ادامه دهید.

نحوه نگهداری از ماینوکسیدیل

• پس از استفاده، درپوش ماینوکسیدیل را محکم ببندید و دارو را دور از گرما، رطوبت و نور مستقیم نگهداری کنید. از یخ‌زدگی دارو جلوگیری شود.
• دارو را دور از دسترس اطفال نگه دارید.
• از ماینوکسیدیل تاریخ‌مصرف گذشته استفاده نکنید.
• ماینوکسیدیل قابل اشتعال بوده و باید دور از آتش یا شعله نگهداری شود.